Villhund #0,08 og #0,08.2:
Mrk min ord, ålinmor
Kristin Auestad Danielsen
ISBN 978-82-93662-10-5 (utsolgt)
Songar frå (potet)kjellaren
Merk mine ord, åleinemor (2012) var den første boka eg las av Kristin Auestad Danielsen. Det var noko her som fange interessa mi: desperasjonen, ømheita, alvoret, galgenhumoren. Noko stod på spel. Eit eksistenstrykk slo over i skrift – og dikt.
Rundt 2010 slo bølga av verkelegheitslitteratur inn over landet vårt med Knausgård som den fremste gallionsfiguren. Ein skulle skriva så tett på livet sitt og røynda som mogleg – utan å tenka på konsekvensane, korkje for seg sjølv eller omgivnadane. Ei slik sjølvutlevering er ikkje kostnadsfri – og det blei ho heller ikkje for Auestad Danielsen. Det skulle gå seks år før ho kom med eit nytt, større skriftstykke, romanen Vår Vesle (2018). (Ho gav riktig nok ut boksingelen Joggesko i 2015). Merk mine ord, åleinemor blei eit slags traume. Verket blei ein verkebyll.
Kva var det med boka, og kva var kostnadane med å skriva ut livssoga si og kle seg så naken på boksidene? Merk mine ord, åleinemor er ei bok om å bli åleinemor, kva det inneber og kva val ein då må ta; ein bur i utlandet med det vesle barnet sitt, ein er utrygg og sårbar, barnefaren vil ikkje ha noko å gjera med korkje mor eller barn, ein bestemmer seg for å flytta heim til foreldra og barndomsheimen (etter ti år borte og fleire år utanlands), ein er tretti år, ein flyttar inn i ein kjellarleilegheit under golvplankane til foreldra, «å bli åleinemor er eit fall i klasse viss du er oppvaksen med to foreldre». Merk mine ord, åleinemor handlar om dette eksistensielle ‘fallet’, men òg om å reisa seg frå dette ‘fallet’ og å bygga seg opp på ny, opna opp for staden ein har vakse opp i og å bli ‘nyforelska’ i landskapet og folka som bur der.
Frå ein sokkelleilegheit på landet i Gjesdal kommune sat den heimkomne/bortkomne diktaren og skreiv om ting som skjedde i samtid, ikkje berre om seg sjølve, men òg om traumatiske og fryktelege ting som skjedde rundt henne både lokalt og nasjonalt; nyheiter om ein barnefar i Stavanger som først tok livet av kona og dei to ungane og så seg sjølv – og ikkje minst om tragedien på Utøya. Det var som om den heimkomne/bortkomne diktaren og åleinemora sine traume blanda seg med dei lokale og nasjonale. Dikta som skulle lindra smertene, viste seg å vera det som heldt såret ope.
Alle forfattarar i Norge som har backkatalogen bøkene sine på lager hos anten Forlagssentralen eller Sentraldistribusjon får på eit eller anna tidspunkt – når forlaget som har gitt ut boka, ikkje lenger ser seg tent med å ha boka på lager og i porteføljen sin – tilbod om å få restopplaget gratis om ein sjølv betalar frakt- kostnadane, elles vil bøkene bli makulert. Auestad Danielsen sat plutseleg med eit par hundre eksemplar av Merk mine ord, åleinemor. Kva skulle ho gjere med alle bøkene? Over ein kaffikopp våren 2019 sa ho ho hadde lyst å gjera noko med den vanskelege boka. Ho spurte om ei omarbeiding med kommentarar av boka kunne vera noko for Villhund. Det sa eg ja til. Sidan Gyldendal ikkje lenger hadde rettane til boka, kunne ho gjera kva ho ville med bøkene.
Samstundes som Auestad Danielsen hadde lyst til å gjera noko med Merk mine ord, åleinemor, dette klø- og smertepunktet av ei bok, var ho alt frå første stund ambivalent til å gå tilbake å jobba med boka. Var det å omarbeida, kna, øydelegga og herja med denne boka ein måte å ‘røyka ut’ smertene boka hadde skapt – og bli fri?
Korleis skulle me, Villhund og ho, angripa dette prosjektet? Boka var allereie trykt og bunde inn av Gyldendal. Skulle ho til dømes skriva inn dei same kommentarane i 30, 60 eller 90 bøker, og så skulle Villhund spraya ein diger Villhund-logo på framsida og bruka Villhundstempelet over Gyldendal forlag sin logo inne i boka og gi boka ut som ei Villhundbok? Det var den første ideen. Sidan kom fleire. Auestad Danielsen bestemte seg for å stryka ut alle e-ane i boka med korrekturlakk. Dette blei eit svært tidkrevjande prosjekt og etter tre, fire bøker gav ho opp, sidan me måtte ha minimum 30 eksemplar. (Boka me no gjer ut er todelt. I konvolutten i boka gir me eksempel på korrekturlakkprosjektet, samt Auestad Danielsen sine kommentarar til det).
Etter at korrekturlakkbøkene blei lagt på is, begynte Auestad Danielsen å gjera Merk mine ord, åleinemor-boka om til ei slags assemblagebok kor ho limte ulike objekt inn i boka: pudderputer, tampongar, bind og plastremser med meir, men etter kvart gjekk ho bort frå denne ideen òg. Det var diktar og skrivar ho var, ikkje biletkunstnar. Prosjektet Åleinemor stod fast fordi me ikkje fann forma. Så kom eg og kollegaen min i Villhund, Benjamin Hickethier, fram til at me måtte redigera Merk mine ord, åleinemor ned, og så skanna dei sidene me ville ha i Villhundboka og jobba derifrå. Me la ti ulike versjonar av Merk mine ord, åleinemor på eit digert bord, gjekk gjennom bøkene side for side og plukka ut dikt me likte med tekstkommentarar frå forfattaren. Var det to ulike kommentarar på same dikt, tok me med begge med og laga ein slags collage.
Auestad Danielsen gav Villhund blankofullmakt. Ho slapp kontrollen over verket sitt. Få om nokon forfattarar er villige til å gjera det. For dei fleste forfattarar er verket hogga i stein og ingenting skal endrast. Verket er preservert for all tid. Ikkje sånn for Auestad Danielsen. For henne var verket ein verkebyll det måtte stikkast hål på. Ho ville frigjera verket for å frigjera seg frå verket. For Villhund var det viktig å ha respekt for originalverket, samstundes vera heilt respektlaus i høve til det. Det var i Auestad Danielsen si ånd. Og det var i Villhund si ånd. Slik blei Villhundboka Mrk min ord, ålinmor (Villhund #0,08) til.
— Arild Rein